«در سال ۱۵۲۴ فقط سه سال پس از فتح مکزیک، گروهى از دانایان آزتک با نخستین گروه از مبلغان فرانسیسى که وارد مکزیکوسیتى پایتخت نوبنیاد کشور شده بودند، به بحث و گفتگو نشستند. بخشى از صحبت هاى آنها در دفاع از اعتقاداتشان به شرح زیر است: شما گفتید که ما پروردگار مالک زمین و آسمان را نمى شناسیم. شما گفتید که خدایان ما، خدایان حقیقى نیستند. اینها حرفهاى تازه اى است که شما به ارمغان آورده اید. به دلیل همین حرف هاست که ما آزار دیده ایم و به زحمت افتاده ایم. اجداد ما که پیش از ما بر زمین زیسته اند، به این گونه صحبت کردن خو نکرده بودند. ما الگوى زندگى خود را از آنها به ارث برده ایم؛ الگویى که آنها به حقیقت آن باور داشتند، به آن احترام مى گذاشتند و خدایان ما را ستایش مى کردند.

.'
'.«در سال ۱۵۲۴ فقط سه سال پس از فتح مکزیک، گروهى از دانایان آزتک با نخستین گروه از مبلغان فرانسیسى که وارد مکزیکوسیتى پایتخت نوبنیاد کشور شده بودند، به بحث و گفتگو نشستند. بخشى از صحبت هاى آنها در دفاع از اعتقاداتشان به شرح زیر است: شما گفتید که ما پروردگار مالک زمین و آسمان را نمى شناسیم. شما گفتید که خدایان ما، خدایان حقیقى نیستند. اینها حرفهاى تازه اى است که شما به ارمغان آورده اید. به دلیل همین حرف هاست که ما آزار دیده ایم و به زحمت افتاده ایم. اجداد ما که پیش از ما بر زمین زیسته اند، به این گونه صحبت کردن خو نکرده بودند. ما الگوى زندگى خود را از آنها به ارث برده ایم؛ الگویى که آنها به حقیقت آن باور داشتند، به آن احترام مى گذاشتند و خدایان ما را ستایش مى کردند.
خداشناسی آزتک ها
بنا به قراین و شواهد موجود آزتک ها در ابتدا به خدایى یکتا عقیده داشتند و از شرک و بت پرستى دورى مى جستند، اما معلوم نیست بنا بر چه مقتضیاتى بعدها به بت پرستى و شرک پرداخته و بزرگترین ارقام را براى قربانى افراد انسانى به خاطر خدایان شان تهیه دیدند، به طورى که در سده شانزدهم در معابد ایشان سیزده خداى بزرگ و بیش از دویست خدای کوچکتر وجود داشت. خدایان بزرگ اغلب عبارت از ارباب انواعى بوده اند که سرپرستى امور طبیعى را عهده دار بوده، و در تقدم و تأخر، بزرگى و کوچکى، شامل سلسله مراتب کهتر خدایان و مجمع مهتر خدایان ( ابر ایزد ) مى شده اند. الگوى دستگاه کهانت و طبقه روحانیان نیز مطابق معمول از روى همین سلسله مراتب در مجمع خدایان تکوین مى یافت، هر چند که پیش از آن، یعنى قبل از آن که سلسله مراتبى براى خدایان قایل شوند، به موجب قیاس خدایان به انسان براى خدایان از روى الگوى خود سلسله مراتبى ساخته بودند.